ابدال

«ابدال» جمع «بَدَل» یا «بَدِیل»، عده‌ای معلوم از صالحان و خاصان خدا [هستند] که گویند: هیچ‌گاه زمین از آنان خالی نباشد و جهان بدیشان برپاست. آن گاه که یکی از آنان بمیرد، خدای تعالی دیگری را به جای او برانگیزد [1] تا آن شمار - که به قولی هفت و به قولی هفتاد است - همواره کامل بماند. [2] .
برخی نیز گفته‌اند: «آنان گروهی اند که خداوند به وسیله آنها دین را بر پا نگه می‌دارد و روزی را نازل می‌گرداند. چهل نفر از ایشان در شام و سی نفر در سایر بلاد هستند. هر گاه یکی از دنیا برود، کس دیگری هماننداو به‌جای او قرار می‌گیرد». [3] .
علت اینکه «ابدال» نامیده شده‌اند، همین است که چون یکی از دنیا رود، کسی مانند او جایش را می‌گیرد. [4] .
در روایات اسلامی آمده است: «ایشان گروهی از یاران حضرت مهدی‌علیه السلام در شام هستند [5] و هنگام ظهور آن حضرت، خود را به مکه رسانده با ایشان بیعت می‌کنند».
البته در برخی روایات «ابدال» همان اوصیا معرفی شده‌اند. از خالد بن هیثم فارسی نقل شده که گفت: «به امام رضاعلیه السلام عرض کردم مردم اعتقاد دارند که بر روی زمین ابدالی هستند؛ ایشان کیانند؟ حضرت فرمود: راست می‌گویند: ابدال همان اوصیا هستند که خداوند ایشان را بدل پیامبران قرار داد؛ وقتی که دیگر نبوّت با پیامبر اسلام‌صلی الله علیه وآله به پایان رسید.». [6] .
درباره ویژگی این افراد گفته شده است: «... رُهْبانٌ بِاللَّیْلِ لُیُوثٌ بِالنَّهارِ کانَ قُلُوبُهُم زُبُرَ الحَدِیدِ فَیُبایِعُونَهُ بَیْنَ الرُّکْنِ وَالْمَقامِ...»؛ [7] «آنان راهبان شب و شیران روز هستند. دل‌های‌شان چون فولاد سخت است که در میان رکن و مقام، با آخرین ذخیره الهی حضرت مهدی‌علیه السلام بیعت می‌کنند.»

---

[1] کنزالعمال، ج 11، ص 125.
[2] علی اکبر دهخدا، لغت‌نامه، ابدال.
[3] خلیل بن احمد، العین، ج 8، ص 45؛ ر.ک: حلیةالاولیاء، ج 3، ص 114؛ کشف الخفاء، ج 1، ص 25.
[4] مجمع‌البحرین، ج 5، ص 319.
[5] کتاب‌الغیبة، ص 476؛ شیخ مفید، اختصاص، ص 208 و مسند ابی یعلی، ج 12، ص 270؛ صحیح‌ابن حبان، ج 15، ص 159.
[6] طبرسی، الاحتجاج، ج 2، ص 437.
[7] شیخ مفید، الاختصاص، ص 208.